طراحی روشنایی تجاری اداری

طراحی روشنایی یک دفتر اداری به عواملی بیش از انتخاب نوع چراغ ومحاسبات بستگی دارد.نوع روشنایی طراحی شده تاثیر به سزایی بر محیط دفتر اداری خواهد داشت.
همچنین از لحاظ روحیه، علاقه و اشتیاق کارمندان نیز اثر گزار خواهد بود. این امر باعث ایجاد حس بهتر شده و باعث افزایش بهره وری می گردد.
بنابراین در طراحی فضای داخلی دفاتر این امور باید رعایت شود تا منجر به افزایش پویایی و متحرک در محیط دفتر گردد. کارمندان باید وظایف خود را با آرامش و تاثیر پذیری بیشتر در محیطی به انجام برساند که یک سوم از عمر خود را در آنجا سپری می کنند.
صنایع روشنایی مهنام شما را در خصوص طراحی روشنایی تجاری و اداری در این مقاله راهنمایی خواهد کرد.

سرفصل های ارائه شده در این مقاله عبارتند از :

- اهداف طراحی روشنایی تجاری

- رنگ یا انعکاس و کنتراست

- لایه های نور

- راهکارهای نصب

اهداف طراحی روشنایی تجاری

روشنایی یکی از بهترین و ساده ترین راهها برای بهبود فضای دفاتر است. در طراحی روشنایی تجاری می بایست نوردهی بصورت یکنواخت و موثر در تمامی محیط های موجود در نظر گرفته شود. قسمت پذیرش ، فضای باز دفتر و اتاق های خصوصی دفاتر به اندازه های متفاوت، باید بتوانند نمایانگر محیطی اداری و تجاری باشد. در خصوص روشنایی تجاری باید از یک طرف نگاهی به مصرف انرژی داشته باشید و از طرف دیگر، انعطاف پذیری طراحی جهت ایجاد امکان توسعه یا تغییرات در آینده در نظر گرفته شود.

محیطی منجسم درست کنید که خلاقیت و آسایش کارمندان را بهبود بخشد.
طراحی روشنایی شما باید تا حدودی انعطاف پذیر باشد و کارمندان بتوانند وظایفشان را با راحتی و آسایش، موثر و ایمن انجام دهند.
ادغام و تعادل میان محیط ، وظایف و روشنایی تزئینی در فضای دفتر
در نظر گرفتن تغییر ملایم بین روشناییهای محیط های متفاوت دفتر
طراحی روشنایی با عمر طولانی برای راحتی کارمندان با تعادل میان مصرف کمتر و کیفیت بهتر
ادغام و کنترل نور خورشید ( نور محیط در طول روز) برای بهبود روحیه کارمندان و کاهش مصرف

مهمترین عمل در روشنایی محیط کار ، تمرکز بیشتر بر مشاغل و وظایف افراد است، که اثر آن بیانگر تصویر کارمندان، اعضاء و دید مشتریان از شرکت یا دفتر و همچنین تاثیر بر خلاقیت و آسایش کارمندان آن مجموعه است. بنابراین روشنایی مناسب محیط اداری و تجاری برای موفقیت کسب و کار مفید است.

یک طراح هنگام طراحی روشنایی یک مرکز اداری یا تجاری باید مسائل کلیدی همچون طول عمر منابع نور و لامپ ها ، بهره وری سیستم، افت منابع نوری، نمود رنگ ، کنترل نور خورشید در محیط ، پخش وتوسعه نور، بخش های مهم ، هزینه ، سیستم کنترل و انعطاف پذیری را رعایت کند.

رنگ ، انعکاس وکنتراست

انتخاب نور با دمای رنگ نور و CRI صحیح بسیار حیاتی است. روشنایی یک عامل کلیدی در مطرح کردن و حمایت از تصویر شرکت خواهد بود.

دو واحد اندازه گیری در تعیین رنگ منابع نور موثر است: CRI , CCT ( دمای رنگ نور و شاخص نمود رنگ)

منابع روشنایی انواع گوناگونی دارند. برای مثال در دو لامپ که سفید هستند ممکن است در نگاه اول مشابه به هم باشند اما روشنایی آنها ممکن است طیف رنگ متفاوتی داشته باشند که اثر متفاوتی بر محیط خواهند گذاشت.

با استغاده از لامپ یا منبع نور با دمای رنگ نور یکسان و نمود رنگ نور نسبتا نزدیک، محیطی یکنواخت و یکپارچه از لحاظ روشنایی خواهید داشت.

انعکاس و خیرگی هر دو از عوامل مفید و مضر در روشنایی دفاتر و شرکت ها است.

روشنایی خوب و زیاد باعث بهتر دیده شدن ابزار و کارکرد خواهد شد در عین حال که می تواند اثر منفی بر بازدهی گذاشته و یا باعث آسیب شود.

استفاده از چراغ ها با کنترل مناسب خیرگی باعث جلوگیری از خیرگی و انعکاس های غیر ضروری بر روی برخی سطوح می شود. در واقع یک فضای خیلی روشن، بهترین راه حل برای بالاترین بهره وری نیست.

نوع نصب مناسب و همچنین قابلیت جابجایی چراغ باعث ایجاد محیطی پر بار با بهره وری بالاتر خواهد شد.

دمای رنگ نور (Correluted Color Temperature) CCT

دمای رنگ یا CCT واحد اندازه گیری رنگ روشنایی هنگام روشن بودن منبع نور است. همه لامپ ها و منابع نوری دمای رنگ نور بر ا ساس تولید خود را دارند. نور سفید از سه دسته بندی تبعیت می کند : گرم، یخی و سفید که با واحد کلوین سنجیده می شود (در سیستم SI).

نور سفید با تم زرد رنگ (مانند نور شمع) نور گرم نامیده می شود (مساوی و پایین تر از 3000 کلوین) که رنگهای قرمز و نارنجی را بیشتر ساطع می کند.مقداری از آبی کم می کند و به زرد می افزاید و رنگ سبز را روشن تر می کند.

سفید یخی ( 3500 تا 4000 کلوین ) تقریبا همه رنگ ها را به یک اندازه ساطع می کند و تفاوتی در رنگ های آبی و زرد اعمال نمی کند. رنگ نوری شبیه نور ماه روی برف.

(بالای 4000 کلوین) را رنگ نور سفید می نامند. تقویت رنگ آبی کم کردن رنگ قرمز و اضافه کردن تم آبی به رنگ های سفید و سبز.

رنگ نور گرم فضا را کوچکتر می کند، احساس راحتی و خودمانی به محیط می دهد در حالی که رنگ های یخی و سفید محیط را بزرگتر و جادارتر جلوه می دهد.

شاخص نمود رنگ Color Rendering Index

شاخص نمود رنگ یا CRI مقایسه ارائه رنگ بازتابیده شده از اجسام در مقایسه با همان بازتاب رنگ توسط منابع مرجع است.CRI می تواند برای مقایسه منبع تابش، با نوع و CCT مشابه استفاده شود.

از یک جدول طیف برای مرجع استفاده می شود که عدد R در آنها متفاوت است(جدول مقابل) عددR با میزان برداشت از منبع نور مورد آزمایش سنجیده می شود از گروههای رنگی میانگین گرفته می شود و امتیاز نهایی از 0 تا 100 تعیین میگردد. عدد 100 نشان از حداکثر هماهنگی بین میزان برداشت شده و جدول مرجع است.

پس هر چه عدد CRI بالاتر باشد، رنگها بهتر و طبیعی تر جلوه می کنند. برای داشتن رنگ های حقیقی عدد CRI بین 80 تا 100 پشینهاد می گردد.

انعکاس

انعکاس نور از سطوح مختلف در فضای مورد نظر را می بایست در طراحی روشنایی محاسبه کرد. هنگامی که سطوحی روشن در محیط وجود داشته باشد، نور زیادی بازتاب می کند که این به نور محیطی شما می افزاید.

انعکاس نور با عددی از 0 تا 100 مشخص می شود که 100 نشانگر حداکثر بازتاب است.

در جدول روبرو مشاهده می کنید که اختلاف انعکاس در سطوح متفاوت می تواند در طراحی روشنایی شما بسیار ا ثر گذار باشد.

نسبت های کنتراست (Contrast Ration )

افزایش روشنایی بدون بررسی نه تنها باعث هدر رفتن انرژی می گردد بلکه موثر هم نخواهد بود.

کلید حل این موضوع دسته بندی و لایه بندی نور و استفاده از روشنایی در فضای موجود می باشد.

چهار لایه پایه برای روشنایی وجود دارد:

روشنایی عمومی ( محیطی)
روشنایی متمرکز ( نقطه ای )
روشنایی عملکردی( کار)
روشنایی دکوراتیو (زیبایی)

این لایه ها بر اساس شار نوری ( لومن) محاسبه شده اند ( جداول ارائه شده در این مقاله بر اساس IESNA America جامعه مهندسی روشنایی آمریکای شمالی)

و بر حسب واحد candleمحاسبه شده است که به لومن تبدیل شده اند.

جدول شماره 1 (انتهای مقاله) بیانگر میزان روشنایی پیشنهادی بر اساس محیط، افراد و نحوه استفاده می باشد که از استاندارد IESNA پیروی می کند.

برای رسیدن به کنتراست صحیح، می بایست روشنایی را با تغییر چراغ و منبع روشنایی و در نظر گرفتن عملیاتی که در آن فضا صورت می گیرد و همچنین استفاده از روشنایی متمرکز طراحی کرد تا بتوان به برخی اجسام روشنایی بیشتری داده تا نسبت به نور فضای عمومی برجسته تر شوند.

از کنتراست می توان برای ساخت سلسله مراتب بصری در محیط استفاده کرد برای مثال کنتراست2:1 با روشنایی متمرکز دو برابر روشنایی عمومی خواهد که به سختی قابل تشخیص است. در حالی که کنتراست 30:1 جلوه کانونی را روی اجسامی که در معرض نور بیشتر هستند ایجاد می کند.

هر نوع از طراحی روشنایی، گزینه های فراوانی دارد و با اجرای لایه ها و میزان روشنایی استاندارد و میزان کنتراست، نتیجه نهایی فضایی با جذابیت بالا دارای عمق و ابعاد متناسب خواهد بود.

عملکرد نوری

الزامات عملکرد لامپ ها و چراغ های روشنایی با نور یکنواخت :

1 – ظاهر بصری نور روی سطوح

2 – عملکرد عددی ، سطح و میزان نورو کارآیی

3 – کنترل خیرگی خود منبع نوری

لایه های روشنایی

همانطور که پیشترنیز اشاره شده در روشنایی تجاری و اداری چهار لایه تعریف می شود. این لایه ها عبارتند از :

عمومی (که به آن محیطی نیز گفته می شود)
روشنایی عملکردی (کارآیی)
روشنایی متمرکز( نقطه ای)
روشنایی دکوراتیو

استفاده از همه این اجزاء و رعایت تعادل میان آنها باعث ایجاد جذابیت بصری به فضا و محیط می شود و باعث افزایش انرژی و حس مطلوب می شود.

روشنایی عمومی

روشنایی عمومی منبع اصلی تامین نور در محیط و فضاست. رعایت میزان (حداقل) روشنایی تعریف شده در محیط، عامل اصلی کاهش انرژی است. مخصوصا اگر منابع تعیین شده LED باشد.

میزان روشنایی پیشنهاد شده برای روشنایی عمومی 300 تا 500 لوکس است تا بتواند روشنایی را در کل فضا تامین کند. به خصوص برای وظیفه های عمومی و برای کنترل کنتراست. استفاده از دیفیوزرها (صفحه های نور گذر) باعث ایجاد حس مطلوب برای افراد می شود که به کارمندان نیز کمک می کند تا حس آسایش بیشتری داشته باشند. راه های ساده برای رسیدن به این اهداف، استفاده از نصب آویز، روشنایی در سقف های وافل و استفاده از لنزها برای موقعیت های همپوشانی روشنایی است.

روشنایی محیطی یا استفاده از وال واشرها به مرزبندی فضاها و همچنین روشنایی افقی کمک می کند.

روشنایی افقی یک محیط صمیمی و گرم را پدید می آورد. روشنایی افقی همچنین به شناختن محیط و جهت یابی افراد و بزرگتر جلوه دادن فضا نیز کمک بسیاری می کند.

روشنایی عملکردی

در واقع روشنایی عملکردی، نور پردازی یک فضا است که برای انجام کاری در نظر گرفته شده. با فراهم کردن روشنایی متمرکز، هماهنگ با محیط و سطح بالاتر، با در نظر گرفتن اهمیت روشنایی فضا، استفاده از منابع کم مصرف تر نیز اهمیت بسزایی دارد تا بتوان از هزینه ها کاست.

تاثیر گذارترین حالت ممکن برای روشنایی عملکردی زمانی است که به عنوان مکمل روشنایی محیط هایی مانند فضای کار ، اتاق کنفرانس کنار روشنایی عمومی استفاده شود.

روشنایی عملکردی موثر، در واقع حذف سایه ها در فضاهای نور پردازی است، در حالی که از تابش مستقیم نور به زوایای دید افراد جلوگیری کند. در واقع بروز خیرگی در طراحی روشنایی با عملکرد کاری افراد رابطه عکس دارد و باعث کاهش بازدهی می شود. راه مناسب برای تنظیم روشنایی برای از بین بردن خیرگی، زیاد کردن درخشش (brightness) اطراف یا کم کردن درخشش نور منبع خیرگی یا استفاده از هر دو می باشد.

سطح روشنایی پیشنهاد شده –فضای کاری 100 تا 400 لوکس می باشد. هنگام طراحی روشنایی محیط کار یا سنجش روشنایی محیط اطراف آن و تناسب کنتراست و درخشش (Contrast and brightness) آن با محیط کار باید در نظر گرفته شود. یک نسبت 3:1 از روشنایی محیط کار نسبت به روشنایی عمومی، کنتراست مناسبی ایجاد می کند.

میزان روشنایی مورد نیاز بر محل کار، معمولا بزرگترین متغیر در روشنایی عملکردی است و می تواند با افزایش کنتراست باعث جبران کنتراست کم شود. برای فضای اداری، استفاده از نور محیطی پایین در کنار نور متمرکز بر کار افراد ( روشنایی عملکردی) یک راه حل ایده آل است که باعث ایجاد شرایط بصری مناسب و بهینه در محیط کار خواهد شد . در انرژی صرفه جویی می شود زیرا فقط روشنایی محیط مورد نیاز افزایش می یابد.

روشنایی متمرکز ( نقطه ای)

روشنایی متمرکز باعث تقویت طراحی های زیباگرایانه می شود و خلق روشنایی جهت تاکید بر روی اشکال، بافت ها، اجسام و رنگ ها با استفاده از چراغ هایی که نور نقطه ایی یا بسیار متمرکز دارند. اگر این نوع روشنایی بدون برنامه ریزی و طراحی تابانیده شود،نتیجه نهایی می تواند خیرگی و سایه های زیادی تولید کند.

این نوع روشنایی، نسبت به نور محیطی و روشنایی های دیگر، دقیق تر و قوی تر است .اسپات لایت های خطی، چراغ های آویز با بدنه و لبه قابل تنظیم و چراغ هایی که پرتاب نور موازی یا جمع دارند و روشنایی را متمرکز می کنند که زاویه قابل تنظیم دارند از موثرترین ابزار روشنایی برای روشنایی متمرکز هستند آن ها خیلی ساده می توانند بر روی شیئی مورد نظر شما تغییر جهت داده و تنظیم شوند تا نتیجه بهتری حاصل شود. تمرکز بر روی همه چیز بدون تاکید بر هدف خاصی، شایع ترین اشتباهی است که در طراحی روشنایی متمرکز اتفاق می افتد. به یاد داشته باشید که روشنایی بیش از حد نیاز یک اشتباه در طراحی است.

میزان نسبت روشنایی پیشنهادی برای برجسته کردن اشیا هدف، 5:1 می باشد روشنایی روی جسم مورد نظر هیچ برابر روشنایی محیطی باشد.) با این کار جسم مورد نظر بسیار برجسته تر دیده می شود و از لحاظ بصری بسیار زیبا خواهد بود. روشنایی پیشنهادی برای روشنایی متمرکز 300 تا 1000 لوکس می باشد.

روشنایی دکوراتیو

روشنایی دکوراتیو به دو منظور عمل می کند. یکی کمک کردن به لایه های روشنایی موجود در محیط و دیگری افزایش جذابیت ظاهر محیط به عنوان یک عنصر طراحی – روشنایی دکوراتیو شامل چراغ های آویز، دیواری، لوستر و چلچراغ، چراغ های میز و زمینی و چراغ های سیلندری است. روشنایی دکوراتیو می بایست متمم محیط داخلی و طراحی آن باشد در حالی که به روشنایی کلی محیط می افزاید.

چراغ های آویز باید در ارتفاع 2.5 متری از کف نصب شوند تا در دید قرار بگیرند ولی نه آنقدر پایین که باعث ایجاد حواس پرتی شده شود. چراغ های آویز بالای میزها و کانترها باید با ارتفاع 1 تا 2/1 متر از سطح افقی نصب شوند. آنقدر پایین که روشنایی عملکردی یا متمرکز مورد نظر را تامین کند، اما نه آنقدر پایین که مانع عملکرد فرد شود.

چراغ های دیواری وسیلندری های دیوار کوب باید در ارتفاع تقریبی 5/1 متر از سطح زمین نصب شوند. که باعث می شود تا حس تراز وموزون بودن در محیط اعمال شود خصوصا در فضاهای بزرگ

افزودن به دکور، زیبایی و استایل توسط روشنایی دکوراتیو، یک انعکاس مهم از تصویر سازی و شخصیت دهی به محیط شرکت خواهد بود و باعث برجسته تر شده تم و استایل فضا خواهد شد. روشنایی دکوراتیو همچنین می تواند بر احساس آرامش و مهمان نوازی بیافزاید.

با تلفیق و لایه بندی این نوع روشنایی ها، محیط شما جذابتر و صمیمانه تر جلوه می کند.

راهکارهای نصب

طراحی روشنایی پایدار

طراحی روشنایی پایدار معنی تامین نیازهای بصری محیط با حداقل تاثیر بر فیزیک محیط می باشد.

پنچ هدف برای طراحی هوشمند انرژی :

1 – محیط را بر اساس نیاز روشن کنید، با در نظر گرفتن ظاهر طراحی داخلی فضا در کنار نحوه تقابل افراد در محیط

2 – ادغام لایه های روشنایی برای افزایش حداکثری روشنایی در محل هایی که به آن نیاز دارید.

3 – استفاده از لامپ ها ودرایورها(منابع روشنایی) بهینه با بیشترین بازدهی

4 – استفاده از انواع کنترل های روشنایی برای مدیریت انرژی ومیزان روشنایی

5 – ادغام روشنایی روز ( نور محیطی آفتاب )

ملاحظات روشنایی تجاری

اندازه شکل فضا
الگوهای رفت و آمد افراد و اجسام در محیط
چگونگی استفاده از هر اتاق : در هر محیطی کار یا کارهای خاصی انجام خواهد شد و بعضی از این کارها به روشنایی بیشتری نیاز دارد.
ارتفاع و شکل سقف : اگر روشنایی به سقف تابیده می شود در روشنایی محیط اثر گذار است.
رنگ دیوارها : دیوارهای تیره نور را جذب کرده و باعث می شود که به روشنایی با سطح بالاتری نیاز پیدا کنید.
آثار هنری و مناطق برجسته : داشتن تعداد و محل هایی که نیاز به برجسته بودن دارد تعداد و میزان در نظر گرفتن روشنایی متمرکز را مشخص می کند.
خانواده چراغ ها : دانلایت های آویز گزینه های قابل تنظیم برای تمرکز نور هستند وال واشرها باید در زاویه تابش و نوع منبع نور با هم یکسان باشند تا نتیجه نهایی یکپارچه شود. استفاده از منابع نور یکسان در چراغ هایی با مدل یکسان نیز موثر است رعایت این اصول کمک می کند تا توجه افراد به قسمت های خاصی از روشنایی جلب نشود

استفاده از بهترین روش روشنایی و ادغام آن با معماری فضا :

در نظر گرفتن کانپست و تصویر ظاهری معماری داخلی فضا، تعیین فعالیت هایی که در آن فضا اتفاق می افتد و برجسته کردن ناحیه های مورد نظر ..

هنگام طراحی روشنایی محیط های اداری وتجاری استفاده از یک تیپ چراغ برای همه جا همیشه اشتباه و شکست خورده خواهد بود زیرا هر فضایی نیازهای روشنایی مخصوص به خود را دارند. طراحی روشنایی فضا به فضا ( طراحی هر فضا منحصر به خودش ) و در نظرگرفتن نیازهای هر فضا برای بهترین گزینه ها اهمیت ویژه ای دارد.

طراحی تا حد امکان باید ساده و یکنواخت باشد تا از هرج و مرج بصری دوری شود.

برای انسجام طراحی می بایست از یک خانواده چراغ استفاده کنید..

بسیار مهم خواهد بود که لایه بندی های نور آفتاب، محیط (عمومی) ، عملکردی و متمرکز را رعایت کرده تا به بهترین نتیجه در روشنایی برسید.

معمولا روشنایی حدود 30 درصد از برق مصرفی را در یک اداره شامل می شود. کنترل های دیمر باعث کاهش مصرف شده و قابلیت مدیریت روشنایی در زمان های مختلف و بر اساس نیاز لحظه ای افراد را به شما می دهد که هم باعث کاهش مصرف برق و هم افزایش طول عمر منابع روشنایی ( لامپ و ماژول LED و....) می شود

فضای پذیرش

اولین ویترین و محیط موثر کسب و کار شما معمولا در قسمت پذیرش و ورودی شرکت شما شکل می گیرد.
روشنایی این ناحیه باید همگام با معماری داخلی باشد، شکل گیری تناسب میان روشنایی بیرون و روشنایی داخل از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
این فضا معمولا به دو فاکتور مهم نیازمند است:
یک فضای کاربردی برای منشی ها و دیگری فضایی برای انتظار مراجعین باید در نظر داشت که چهره افرادی که در پذیرش هستند می بایست روشن شود تا احساس در دسترس بودن را به مراجعه کننده انتقال دهد. روشنایی فضای انتظار می بایست آسوده و آرام بوده اما نور کافی برای انجام کارهای عمومی را تامین نماید.

کریدورها و راهرو ها

کریدور ها و راهروها در ادارات معمولا به مدت طولانی روشن هستند. برای صرفه جویی در مصرف انرژِی روشنایی در راهروها می بایست حداقل 5 برابر روشنایی فضای مجاور باشد. این باعث می شود که دید کافی وجود داشته باشد و مشکلی در خصوص تطابق پذیری چشم ها هنگام حرکت از یک محیط به محیط دیگر نداشته باشد.
اگر دیوارها و سقف رنگ روشن باشند، محیط بزرگتر و بازتر جلوه می کند همه کریدورها می بایست چراغ اضطراری داشته باشند زیرا در زمان های اضطراری از آنها استفاده می شود.
در طراحی های نوین از عملکرد کریدوری (Coridor Function) در درایورهای الکترونیکی استفاده می شود.
این عملکرد باعث می شود که راهروها در زمانی که از آنها استفاده نمی شود کم نور یا خاموش باشند و هنگامی که به آن نزدیک می شوید با تغییر ملایم شدت نور (Dimmable) راهرو راروشن کرده و باعث می شود که چشم ها به تغییرات روشنایی واکنش نشان ندهند.

اتاق های کنفرانس

در اتاق کنفرانس فعالیت های گوناگونی صورت می گیرد از پخش کردن ویدیو و پاورپوینت گرفته تا جلسات توجیه ی و ....روشنایی اتاق کنفرانس باید بر اساس فعالیت هایی که برای آن فضا پیش بینی شده است طراحی شود.
انعطاف پذیری در طراحی انجام شده باعث می شود که روشنایی فضا برای امور پیش بینی شده تغییر کند نور عمومی این فضا می بایست قابل تنظیم (Dimmable) باشد تا بتواند تمامی نیازهای این فضا را در هر شرایطی تامین نماید. روشنایی عملکردی در این میان باید در نظر گرفته شود برای مثال روشنایی لازم برای خواندن متون روی میز کنفرانس همچنین در نظر گرفتن روشنایی برای چهره افرادی که در کنفرانس حضور دارند.

جدول شماره 1

جدول شماره 2

منبع (ترجمه شده) :
https://www.contechlighting.com/en/docs/contechcommerciallightingguide2017_0.pdf

روناک دارو

شرکت هوایار